Tilkilik Hakkında
Tilkilik, kendisine özgü dokusu, yaşam biçimi ve barındırdığı değerlerle İzmir'i keşfetmeye çıkanların en çok etkilenecekleri bölgelerden biridir. Son yüzyılda şehrin en az değişen mahallelerinden biri olan Tilkilik, bu rehber de yer alan "Agora" ve "Basmane" arasında yer alan bir geçiş bölgesidir. "Tilkilik" adı, gezginlerin merak ettikleri şeylerden biridir. Semtin, tarih içinden gelen bu adı almasına bölgedeki ilk yerleşim sırasında, tilkilerin yörede sık görülmesinin yanı sıra, Osmanlı döneminde İzmir'de oldukça tanınmış bir aile olan Tilkizadelerin bölgede evlerinin bulunması da neden olarak gösterilir. İzmirliler, gezginlere her zaman yardımsever davranır ve onlara kaba davranmaz. Yine de bu tür bütün otantik dokulu bölgelerde dolaşırken, oradaki insanları oldukları gibi kabul etmeniz ve özellikle emin olmadığınız sokaklara ya da aralıklara tek başına girmemenizi asla unutmamanız gerekir. Mezarlıkbaşı semtinden, Basmane semtindeki Altınpark'a uzanan Tilkilik'i noydan boya kat eden yol alan Anafartalar Caddesi, Kemeraltı'daki aynı adı taşıyan yolun devamıdır. Caddenin Tilkilik'ten geçen bölümü, Mezarlıkbaşı'daki katlı otopark girişinden Tilkilik'in merkezi olarak kabul ettiğimiz Hatuniye Camii önündeki park alanına kadar 350 metredir.
Tilkilik'e şu yollarla ulaşabilirsiniz:
1- Agora gezisi sonrası, ören yerinin hemen yanından 943. Sokak yolu ile;
2- Basmane gezisi sonrası, Anafartalar Caddesi ya da Osmanzade Yokuşu olarak bilinen 945. Sokak ya da Oteller Sokağı üzerinden aynı sokak yolu ile;
3- Anafartalar'dan, yukarıda sözü edilen otopark yanından, Anafartalar Caddesi yolu ile
Tilkilik gezinizi, zamanınızı denk getirerek Basmane ve Agora gezisi ile birleştirmenizi öneririz.
(Mezarlıkbaşı girişinin Konak Saat Kulesi'ne uzaklığı: Taksi ile 1360m, Kemeraltı üzerinden yürüyerek1060m, Alsancak Limanı'ndan2725m)
Tilkilik Tarihçesi
XIX.Yüzyıl'da, İzmir'deki en önemli yerleşim yerlerinden biri olan ve Türklerle Yahudilerin yaşam alanlarının adeta iç içe geçtiği bölge, aynı amanda sosyal yaşam açısından da önemli özellikler göstermiştir. Bölgede oldukça eski yıllara tarihlenen çok sayıda konut ve cumba örneği de görebilirsiniz. Hatuniye Camii yanındaki meydan, özellikle Osmanlı Dönemi'nde başta Ramazan ayı olmak üzere özel günler ve gecelerde Müslümanların buluşup, çeşitli etkinliklerin sergilendiği bir alandır.
Tilkilik Gezilecek Yerleri
Hatuniye Camii
Aynı adı taşıyan parkın köşesinde yer alan cami, XVII. Yüzyıl başlarında Yusuf Çavuşzade Hacı Ahmet Ağa'nın annesi Tayyibe Hatun tarafından yaptırılır. Ancak o dönemde kadın adlarının söylenmesi usulden olmadığı için cami zaman içinde Hatuniye adıyla anılır. Yapının eski avlusu ile burada bulunan medresesi, çevredeki başka yapılarla birlikte yıkılarak park yapılır ve günümüzdeki avlusu ise sonradan eklenir. Tek minareli camiye sonraki yıllarda bir cemaat yeri daha yapılmıştır.
Anafartalar Caddesi
Dönertaş Sebili
Tilkilik'in önemli eserlerinden olan sebil, benzerleri arasında belki İzmir'in en güzel sebilidir. Sebilin köşesinde bulunan ve süslü bir başlığa sahip yuvarlakmermer sütun döndüğü için bu adı almıştır. Hatuniye Camii'nne namaza gelen cemaatin bu taşı mutlaka çevirdiği ve sağ elle yapılan çevirmede taşın dönmesinin uğu sayıldığı da bilinmektedir. Taş günümüzde de dönebimektedir. Aslında bölgede zaman içinde çok sayıda sebil yapılmışsa da, bunlardan hangisinin asıl Dönertaş Sebili olduğu belli değildir. Bazı eski kaynaklar, sebilin 1813 yılında Osmanzade tarafından yaptırıldığını belirtmektedir.
Osmanzade Yokuşu olarak da bilinen 945. Sokak
Kadı Hamamı
"Lüks Hamam" adıyla da bilinen bu yapıyı, İzmir'deki diğer hamamlardan ayıran en önemli özellik "Namazgah Hamamı" ile birlikte "Çifte Halvetli" hamamdan biri olmasıdır. XVI. Yüzyıl'dan kalma olduğu sanılmaktadır. Evliya Çelebi'nin eserinde sözü ettiği "Musa Kadı Hamamı" bu hamamdır.
Anafartalar Caddesi - Tilkilik
Manisa - Akhisar Oteli
Mezarlıkbaşı girişi yakınlarında olan ve ilginç mimarisiyle dikkat çeken ve Cumhuriyet döneminde kadar "Yahudihane" olarak kulanılan yapı Cumhuriyet'in ilk yıllarında 35 odalı "Manisa Oteli" olarak kullanılmaya başlar. 1970'li yıllardan sonra önemini yitiren ve Salih Acar tarafından çalıştırılan otel 2003 yılında onarım görmüştür.
Anafartalar Caddesi
Tevfik Paşa Hamamı
Günümüzde işler durumda olan tarihi hamamın inşa tarihi ve kimin yaptırıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, mimari özelliklerinden dolayı XVIII. Yüzyıl sonlarında yapıldığı söylenmektedir.
Anafartalar Caddesi - Mezarlıkbaşı
Hasan Hoca Camisi
Mezarlıkbaşı girişinde, Tevfik Paşa Hamamı bitişiğinde bulunan bu eski cami ve ilginç minaresi ile birlikte gözlemlenebilir.
1307. Sokak
Namazgah
Agora ören yerinin hemen yanında bulunan ve İzmir'deki Türk mahalleleri içinde çok eski bir yerleşim yeridir. Adı "Namaz kılınan yer" anlamındadır. Evliya Çelebi buradan "Şehrin güneyinde, deniz kıyısında çimenlik ve gönül açıcı bir yer vardır. Burası yüz bin insan alan bir namazgahtır" diye söz eder. İslam dininde genellikle şehir dışında, kırlık yerlerde ve set üzerine mihrap konularak namaz kılınacak bir yere dönütürülen alanlara namazgah denir. Son iki yüzyılda yoğun yerleşim nedeniyle alan olma özelliği kaybolan Namazga'a ait ve Agora'nın güney duvarı dış cephesi üzerinde XIX. Yüzyıl'dan kalma büyük yazı, kısa zaman önce Agora Kazı alanı içine alınmıştır.
